کود (در انگلیسی: Fertilizer) هرگونه مواد طبیعی یا غیرطبیعی است که به خاک یا بافت گیاهان اضافه می‌شود تا یک یا تعداد بیشتری از مواد مغذی مورد نیاز رشد گیاه تأمین گردد. برای آنکه خاک از لحاظ مواد غذایی متعدد دچار کمبود نباشد استفاده از کود بسیار مفید خواهد بود. گونه‌های مختلفی از کود با پایه طبیعی و تولید شده به روش صنعتی وجود دارد.[۱]
یک دستگاه پخش کود و آهک در یک نمایشگاه ماشین آلات کشاورزی
در نیمه دوم قرن ۲۰، افزایش استفاده از کودهای نیتروژن (ازت) (افزایش ۸۰۰ درصدی بین سال‌های ۱۹۶۱ و ۲۰۱۹) یکی از مولفه‌های اساسی در افزایش بهره‌وری سیستم‌های غذایی متداول بوده‌است (بیش از ۳۰٪ سرانه).[۲] طبق گزارش ویژه IPCC در مورد تغییرات آب و هوایی و زمین، این روش‌ها عامل اصلی گرم شدن کره زمین است.
محتویات
۱ مکانیزم
۲ طبقه‌بندی
۳ تولید
۳.۱ کودهای نیتروژن
۳.۲ کودهای فسفات
۳.۳ کودهای پتاسیم
۳.۴ کودهای ترکیبی
۳.۵ کودهای طبیعی
۳.۵.۱ کمپوست
۳.۵.۲ کود حیوانی
۴ کاربرد
۴.۱ مایع یا جامد
۴.۲ کودهای آرام-آزاد شونده و کنترل شده
۴.۳ کودهای روبرگی
۴.۴ مواد شیمیایی تأثیرگذار بر جذب نیتروژن
۴.۵ کود دهی بیش از حد
۵ آمار
۶ اثرات محیط زیستی
۷ منابع
مکانیزم
شش نشاء گوجه فرنگی که با و بدون کود نیتروژن در خاکی ماسه ای و با مواد مغذی ضعیف پرورش داده شده‌است. یکی از نشاءها در خاک ضعبف خشک شده‌است.
کودها رشد گیاهان را بهبود می‌بخشند. این عمل به دو روش اتفاق می‌افتد: روش سنتی که مواد مغذی افزوده می‌شود. روش دومی که برخی از کودها عمل می‌کنند بهبود کارایی خاک با تغییرات در نگهداری آب و هوای آن است. کودها معمولاً در نسبت‌های مختلف حاوی مواد زیر هستند:[۴]
سه ماکروماده مغذی اصلی:
نیتروژن: بهبود رشد برگ‌ها
فسفر: بهبود رشد ریشه‌ها، گل‌ها، دانه‌ها و میوه‌ها
پتاسیم: تقویت رشد ساقه، حرکت آب در گیاه، تقویت گل دهی و میوه دهی
سه ماکروماده مغذی ثانویه:
کلسیم
منیزیم
گوگرد
میکرومواد مغذی: مس، آهن، منگنز، مولیبدن، روی و بور. در بعضی موارد سیلیکن، کبالت و وانادیم هم مهم هستند.
مواد مغذی مورد نیاز برای سلامت گیاه توسط عناصر طبقه‌بندی می‌شود، اما از این عناصر به عنوان کود استفاده نمی‌شود. در عوض از ترکیبات حاوی این عناصر به عنوان کود استفاده می‌شود.
ماکرومواد مغذی در مقادیر بیشتری مصرف می‌شوند و در بافت گیاه با مقادیر مختلف از ۰٫۱۵٪ تا ۶٪ برپایه ماده خشک (رطوبت ماده ۰٪) وجود دارند. گیاهان از چهار عنصر اصلی ساخته می‌شوند: هیدروژن، اکسیژن، کربن و نیتروژن. کربن، هیدروژن و اکسیژن به صورت گسترده‌ای در آب و کربن دی‌اکسید وجود دارند. با اینکه نیتروژن بیشترین گاز موجود در اتمسفر است، گیاهان نمی‌توانند آن را به این صورت جذب کنند. نیتروژن مهم‌ترین کود است چرا که در پروتئین‌ها، DNA و دیگر ترکیبات (برای مثال کلروفیل) موجود است. برای اینکه گیاهان بتوانند نیتروژن را جذب کنند این ماده باید به شکلی «ثابت» دربیاید. فقط برخی باکتری‌ها و گیاهان میزبان آنها (به صورت ویژه حبوبات) می‌توانند نیتروژن را با تبدیل آن به آمونیاک «ثثبیت» کنند. وجود فسفات برای تولید DNA و آدنوزین تری‌فسفات، اصلی‌ترین حامل انرژی در سلول‌ها، الزامی است.
میکرومواد مغذی در مقیاس‌های کمتری مصرف می‌شوند و در بافت گیاه با مقادیر خیلی کمی در حد جزء در میلیون (ppm) وجود دارند که از ۰٫۱۵ تا ۴۰۰ ppm ماده خشک متغیر است.[۵][۶] این عناصر در محل‌های آنزیم‌های فعالی حضور دارند که متابولیسم گیاه را به عهده دارند. به دلیل اینکه این عناصر کاتالیست‌ها (آنزیم‌ها) را فعال می‌کنند، تأثیری که می‌گذارند نسبت به درصد وزنشان فراتر است.
